PCorgan.com

Weet iemand wat de standaard norm is voor de positie van de manualen t.o.v. het pedaal (dus zowel de hoogte als de diepte). Verschilt dit bij 2, 3 en 4-klaviers?

Ik heb de indruk dat de BDO-norm in NL het meest gangbaar is. Het is wel handig voor zelfbouwers als deze standaard ook op het forum terug te vinden is. (Op internet kan ik er niets over vinden)

Dirk,
Ik ben in het bezit van het boek,Orgelbouwkunde van Oosterhof/Bouman,ik zal eens spitten of ik het kan vinden.Als ik wat weet hoor je het van me.

vr.gr:Jan.

Dirk Janv
hoofdstuk 4 Bouwman Oosterhof
Audsley geeft 32 inch van pedaal tot Great
Adelung geeft 75.5 cm hier heb ik een scan van bijgevoegd


er is nog wel meer te vinden, maar er is zeker variatie in

Wat ik heb kunnen vinden is het volgende,

Afstand(diepte) tussen voorkant toets ondermanuaal/voorkant toets bovenmanuaal=113 mm.
hoogte tussen bovenkant ondermauaaltoets/bovenkant bovenmanuaaltoets=65mm.
hoogte bovenkant pedaaltoets/bovenkant ondermanuaaltoets=790mm.Diepte knieschot tov voorkant ondermanuaaltoets=255mm.Dit volgen opgave van Flentrop orgelbouw.
hopelijk hebben jullie hier wat aan.

HG:Jan.

Volgens mijn bronnen maakt het in de richtlijnen zoals Jan V ze noemt niet uit of het 2- of 3-klavieren betreft. Neem gewoon de afstand pedaal - onderste manuaal en plaats er dan desgewenst nog een 3de klavier op.

Dit is betrekkelijk hoor. Het hangt af van die standaardmaat die je voor de afstand pedaal-manuaal I gebruikt, maar ook van de volgorde van de werken. Uitgaande van 3 manualen is de normale volgorde bij een frans orgel (van onder naar boven): grand orgue, positief, recit, bij een engels orgel is het: choir, great organ, swell. Uitgaande van bijvoorbeeld het engelse voorbeeld zijn de twee bovenste manualen de meest gebruikte, en moeten die voor een goede speelhouding uiteraard het prettigst geplaatst zijn (immers: het onderste manuaal is hier het extra klavier). In de praktijk kan dit betekenen dat de afstand pedaal-manuaal I iets kleiner genomen moet worden bij plaatsing van drie manualen in plaats van twee (wat in de praktijk bij engelse orgels inderdaad het geval is). Vanzelfsprekend is ook van belang of het pedaal vlak is of concaaf.

Het lijkt me overigens helemaal niet zo'n gek idee om die afstand verstelbaar te maken, bijvoorbeeld door de hoogte van het pedaal te kunnen verstellen. Hierover is ook in de orgelbouw nagedacht (ik herinner me een artikel in HET ORGEL van jaren terug). Met mechanieken is het wat lastig uitvoerbaar, maar bij midi is dat natuurlijk best te doen, samen met een verstelbare bank.
Wat betreft de maten in Oosterhof/Bouwman: daar worden twee tekeningen getoond van "moderne" speeltafels, waarbij de afstand pedaal-ondermanuaal 755 resp. 790 mm bedraagt (p. 91, plaat 4-3 en 4-4). Zolang je met de knieën niet knel komt te zitten tussen pedaal en ondermanuaal zou ik bij meer dan 2 manualen sowieso voor een zo klein mogelijke maat gaan. En natuurlijk is het handig om eerst een proefopstelling te maken. Het komt namelijk echt wel op centimeters aan.

hier ( http://www.geocities.ws/kumicak/brit_console_dimensions.pdf ) is een PDF file met daarin de British Organ Console Dimensions Standard uit 1967.

De BDO standaard is hier ( http://www.laukhuff.de/images/stories/d ... alog/9.pdf ) te vinden en ik denk dat bij http://www.ottoheuss.com ook wel documentatie te vinden is (beiden zijn pijporgelonderdelen leveranciers)

Ik zou gewoon op een aantal orgels gaan "proefzitten" om te kijken welke het beste voor jou geschikt is. Mensen worden steeds langer en de afstand van pedaal tot onderste manuaal wordt dan wel een probleem.

Goed idee om het verstelbaar te maken, want dan kom je in Noordbroek of in de der AA kerk in Groningen of in Leens en dan kun je ineens niet meer orgelspelen ...

Maak dus het pedaal ook inschuifbaar. Op oude orgels is de voorkant van het pedaal vaak gelijk met de achterkant van het eerste klavier, en niet het tweede klavier. Je zit dus snel met je knieen tegen het schot aan. En je hebt het idee dat je dan steeds voorover valt. Een grote valkuil voor veel organisten. Thuis kunnen ze het perfect en dan komen ze op een oud orgel, en dan wordt het ineens erg moeilijk.

Een stukje uit het boek van Bouman (1956) kun je hier inzien,
https://docs.google.com/open?id=1vplYyG ... kxg-3OmrUN

Ook ontdekte ik op de website een "hulpstuk" van Fatar, hieraan kun je zien dat de klavieren een kleine hoekverandering krijgen naarmate ze hoger komen te liggen. (Heeft iemand hier ervaring mee ?)
http://www.fatar.com/Pages/Chassy.html

Ik heb die hulpstukken van Fatar gebruikt(4 klavieren). Werkt fijn, alleen lastig infrezen in de bakstukken. Je kan maar doorstapelen al wil je er 10 op elkaar dan passen ze nog
Ze passen overigens alleen op de Fatar klavieren en er zit verschil in voor de verschillende klavieren.
Ik heb beide soorten liggen dus jullie kunnen komen kijken.
UHT heeft ook meerdere mogelijkheden voor verschillende hoeken.
Bij nabouw oude speeltafels is het trouwens niet nodig. Daar staan alle klavieren onder dezelfde hoek.

Alsnog mijn bijlage

ik ben ook nog even in een boek (HANDBUCH DER ORGELKUNDE door Winfried Ellerhorst - 1986) gedoken (ook al omdat het nu ook gaat over schuinstaande klavieren) en geef 3 blz. door
In het volgende topic een detail van het schuine manuaal incl. maatvoering

het detail

Bovenstaand voldoende gegevens om mee aan de slag te kunnen, waarvoor mijn dank.
Er is dus nogal wat variatie, zo blijkt. Tijd om BDO vaarwel te zeggen, en een PCO-norm (pcorgan) te introduceren?

Ik heb de maten (mijn ideale maten) as volgt bepaald:

Eerst van een aantal (moderne) kerkorgels die ik fijn vond spelen (wat speelhouding betreft) de maten overgenomen. Vervolgens een protoype orgel gebouwd (van vuren ribben en wat mdf plaatmateriaal dus lage kosten) en daar geexperimenteerd met de maten. En 2 cm verschil in de hoogte van de klavieren is inderdaad best veel.

Eerst heb ik 3 fatar TP60 klavieren gehad, met de passtukken zoals andre aangeeft zodat het tweede en derde klavier iets schuin staan. Daarna overgestapt op laukhuff staart klavieren die dus niet schuin staan. Ik vind zelf het schuin staan van de klavieren niet echt nodig. De meeste kerkorgels hebben dat ook niet. (ik zou eigenlijk geen kerkorgel hier in NL weten waar dat wel zo is).
Enig voordeel van de Fatar klavieren is dat ze vrij dicht op elkaar staan. In iedergeval dichter op elkaar dan de laukhuff klavieren. Hierdoor zit het 3e klavier nu wat hoog.

Groet,
Edwin

Dat lijkt mij een voordeel Edwin, we hoeven niet te overdrijven, maar zoals Gert Jan al aangaf, kom eens op andere vaak oude orgels, dan kun je plotsklaps niet meer spelen.
Om die reden heb ik een extra zwaar toucher, omdat ik destijds in de Oostkerk haast niet door het toucher kon komen. Ik denk dat dit nu heel anders ligt.
Ik heb een ISA Klassiek, die maten zijn mij ook niet echt ideaal, bij druk ped. werk, stoot ik vaak tegen de onderkant van het klavier, tja, zou houdt je altijd wat. Dit houdt het spannend zullen we maar zeggen...