24 nov 2013 10:28 door jaco
Anton schrijft het al: de open dag in Goes. Niet naast de deur voor iemand uit Kampen. Maar ja, nieuwsgierigheid is er soms ook om gestild te worden toch…
De ontvangst was gastvrij, en hartelijk. Ik heb me zo’n 2 uur lang uitstekend vermaakt. En vooral ben ik erg onder de indruk van het geleverde resultaat, dat mijn verwachtingen overstijgt. Na eerder, toch wat teleurstellend ervaringen bij het beluisteren van Hauptwerk in een kerk, is dit wel een overtuigend geheel geworden.
Ook zgn. hybride-orgels heb ik wel beluisterd (uitbreidingen van Allen en Monarke/Johannus). Maar dan bleef toch het verschil tussen pijp en elektronica duidelijk hoorbaar. In Goes is een veel betere vermenging gerealiseerd.
0. ‘Hybride als keuze an sich’.
Niet alleen geld, maar ook ruimte speelde een belangrijke rol. De kerk is behoorlijk laag. Het pijpwerk staat al tegen het plafond gedrukt. Ruimte voor een bovenlade is er dus niet. Ook een nevenwerk was geen optie, want dan zou de stemgang volgepropt moeten worden (en het orgel dus onstembaar zijn). Kortom: extra pijpen hadden er nooit bijgepast. Verder moeten we nu niet doen alsof dit orgel historisch zo waardevol is dat er hier een artistiek discutabele keuze is gemaakt. Dat valt wel mee. De basisgedachte vind ik al met al ‘niet onverdedigbaar’.
1. Samples
Er is gebruik gemaakt van samples uit een al langer bestaande Hauptwerk-set. Rene Nijsse is mee wezen luisteren en heeft een nadrukkelijke rol gehad in de samplekeuze. Welke set er is gebruikt, dat vertel ik niet want ook Peter heeft het niet bekend gemaakt, en dat is aan hem als hij dat aan de grote klok wil hangen (maar: waar de stemmenkeuze Caen suggereert: dat is hem niet…).
Wel is er in gezamenlijk werk tussen Peter Murre, Rene Nijsse en organist André Overbeeke veel werk gemaakt van de intonatie.
2. Dispositiekeuze
Deze is functioneel voor het gebruik in een kerk van de Ger Gem in Ned. Het orgel was oorspronkelijk éénklaviers en kende voor gemeentezang in een gevulde kerk als enige variatiemogelijkheid ‘Mixtuur open of Mixtuur dicht.’ De Hauptwerkmodule biedt een functionele uitbreiding. Stemmen als Bourdon 16’ en Hobo 8’, maar ook de cornet decomposé zijn goede aanvullingen voor de gemeentezang.
Waar onlangs nog een Monarke hybride werd opgeleverd waarbij 7 pijporgelstemmen met 25 digitale stemmen werden uitgebreid, en ook Hauptwerkliefhebbers zich in hun enthousiasme wel eens absurd tot grote uitbreidingen laten verleiden, is hier voor een functionele uitbreiding gekozen.
3. Intonatie
Zeer overtuigend!
Slechts één register (Roerfluit 8’) was duidelijk herkenbaar elektronisch, daar wordt vermoedelijk nog wat aan gesleuteld in de toekomst (is men zelf ook nog niet tevreden over). Maar veel van de overige digitale stemmen zijn in de kerk eigenlijk niet meer van echt te onderscheiden. De Nasard is verbluffend goed gelukt, maar ook de Quintadeen en Celeste zijn zeker geslaagd.
Ik ben – zoals gezegd – lang niet altijd overtuigd door de hybride combinaties die ik ken. Maar deze is echt wel zeer goed gelukt.
4. Vermenging/spreiding/draagkracht
Wat me het meest positief opviel was dat overal in de kerk het luidsprekergeluid goed hoorbaar was. Het wil bij hybride orgels nog wel eens zo zijn dat het digitale deel alleen hoorbaar is in een rechte lijn voor het orgel en niet aan de zijkanten. Maar rondlopend door de kerk bleek dat het digitale deel ook overal goed hoorbaar is. Geluidsspreiding en menging van het geluid zijn echt uitstekend. Dat is een compliment waard in een ruimte als deze die werkelijk niets aan akoestiek meegeeft.
Een korte demo van ‘alleen pijporgel’ en ‘pijporgel plus Hauptwerk’ maakte het verschil in draagkracht duidelijk. Die is echt toegenomen.
5. Afwerking
De luidsprekers staan in de orgelkas, achter het pijpwerk. Daar zie je dus niets van. De klaviatuur is fraai en ergonomisch prima. Het speelde ‘heel makkelijk weg’.
6. Samengevat
Als organist van een vijftal pijporgels (ik heb me met hand en tand verzet toen in één van de kerken de discussie over een elektronisch orgel begon) ben ik denk ik bovengemiddeld kritische luisteraar. Maar dit is met afstand, echt met afstand de beste hybride oplossing die ik heb beluisterd: eentje die bijna niet meer van echt is te onderscheiden. Daarvoor verdienen de betrokkenen (gemeente, organisten, Custom Made Organ en Rene Nijsse) een compliment.
