Hauptwerk Orgel een jaar later.Een jaar geleden heb ik mijn Hauptwerk plannen in deze rubriek aangekondigd. Van de discussies die daardoor ontstonden heb ik veel geleerd, dat geldt ook voor het Hauptwerk Praktijkboek van John Boersma en zijn persoonlijke adviezen. Daarnaast heb ik ook veel profijt gehad van de discussies op dit forum met betrekking tot de keuze van de verschillende onderdelen.
Als ik de beschrijvingen op PCorgan.com bekijk zie ik een ongelofelijk gevarieerde hoeveelheid orgels, van klein tot groot, van goedkoop tot duur. Ik beschouw mijn orgel als een ‘instap’ orgel, het bevat de noodzakelijke onderdelen maar uitbreiding is geen probleem.
Algemeen overzicht van het orgel.De basis is een Eminent Amadeus 20, een orgel met 2 klavieren en pedaal. Links staat een zelfbouw meubel (console) met daarin de PC, het beeldscherm en de externe ‘geluidskaart’ die tevens is voorzien van een MIDI interface.
Bovenaan staan 2 ‘studio monitors’ die schuin naar beneden op het hoofd van de organist zijn gericht. Verder staat rechts van het orgel op de grond een sub-woofer voor de lage tonen.
Het beeldscherm.Via Marktplaats heb ik voor 100 euro een ELO 19” inbouw touchscreen gekocht met een resolutie 1280 x 1024. Ik heb het ingebouwd in het kastje links van het orgel.
De PC.Het zelfbouw kastje (console) was aanvankelijk alleen bestemd voor het beeldscherm maar ik heb het uitgebreid zodat ook de PC en de geluidskaart er in konden. Tevens is er een klein plateau voor de muis en ruimte om het keyboard op te bergen.
Na een uitgebreide studie heb ik een wensenlijstje opgesteld voor de Hauptwerk PC. Met dit lijstje ben ik naar de plaatselijke computerwinkel gegaan. Na enig overleg kwam er een offerte uit de bus met onderstaande specificaties:
1 Gigabyte GA-B150M-D3H motherboard
1 intel CORE i7-6700 processor
1 Corsair DDR4 2400 MHz 16GB (uitbreidbaar tot 32 GB)
1 Samsung SSD 850 EVO Basic 250 GB
1 Western Digital HD 1 TB
1 Coolermaster Silencio 352 behuizing (geluidsarm)
1 Corsair CX 500W powersupply
1 Samsung DVD brander
1 Microsoft Windows 10 Home 64-Bit OEM NL.
1 Assemblage en testen
1 Logitec MK270 Wireless keyboard/Mouse
Dit alles voor de prijs van 1180 euro.
Het installeren van Hauptwerk en een aantal samplesets op deze PC ging probleemloos en het laden van sample sets gaat snel. Ik heb inmiddels St. Eucaire Metz en Steinkirchen aangeschaft. Het interne geheugen van 16 GB is daarvoor ruim voldoende, ondanks het feit dat veel registers met 24 bits resolutie zijn geladen is er bij beide orgels nog ca. 4 GB over. Maar zo nodig kan ik eenvoudig 16 GB aan geheugen bijplaatsen.
De registerschakelaars.In de voorgaande discussie is uitgebreid ingegaan op de mogelijkheid om de bestaande registerschakelaars van het orgel te gebruiken. Mijn Eminent orgel telt in totaal 43 registerschakelaars verdeeld over: Pedaal 12; Hoofdwerk 16 en Zwelwerk 15. Als je hiervan gebruik maakt moeten wel de luidsprekers van het orgel worden uitgeschakeld, dat gaat eenvoudig d.m.v. een dummy Jack plug in de koptelefoon uitgang (een tip vanuit dit forum).
Een bijkomend probleem zijn echter de originele registerbenamingen van Eminent, die kloppen uiteraard niet met die van de gekozen sample set. Ik heb dat opgelost door onder de schakelaars een lat te plaatsen waarop stroken van fotopapier zijn geplakt met de gewenste benamingen. Deze registerlat past zonder bevestiging achter de zwarte toetsen en is dus heel gemakkelijk te verwisselen (zie afbeelding 4). Ik heb er momenteel twee gemaakt, een voor Steinkirchen en een voor Saint Eucaire (zie afbeelding 5). Je moet even oefenen om niet naar de originele teksten op de schakelaars zelf te kijken, maar dat went heel snel, ook voor bezoekende organisten. Ik zoek nog een oplossing voor het afdekken van de originele teksten zonder dat de verf wordt aangetast.
Ik heb het voornemen om alleen samplesets aan te schaffen van orgels met 2 manualen en pedaal en rond de 25 registers. Op dat gebied is er nog veel moois te koop volgens de deelnemers aan dit forum, bv. Heusden of Zeist. Voor mijn repertoire zijn orgels van dergelijke afmetingen groot genoeg.
De bediening van de registers is nu veel overzichtelijker en eenvoudiger dan met behulp van het touchscreen, waar in mijn geval St. Eucaire een onlogische layout en Steinkirchen een moeilijk leesbare tekst heeft. Omdat het originele orgel beschikt over 49 schakelaars blijven er bij elke sampleset een aantal over die ik gebruik voor vaste combinaties. De meest linkse schakelaar gebruik ik standaard als General Clear.
De geluidskaart/MIDI Interface.Bij het bestuderen van dit project werd me al snel duidelijk gemaakt dat de beste geluidskwaliteit wordt bereikt met een externe geluidskaart. De 24 bits D/A conversie vraagt een storingsvrije omgeving en daar voldoet een motherboard niet bepaald aan. Bovendien heb je ook een ouderwetse volumeregelaar nodig, een hoofdtelefoon aansluiting en een MIDI Interface.
Alle bovengenoemde wensen worden vervuld door de “Focusrite Scarlett 2i4 (2nd Gen) USB Audio Interface”. In de praktijk een fraai rood kastje met veel knoppen en connectors, gewoonlijk gebruikt in geluidsstudio’s, je kan er ook een microfoon of een elektrische gitaar op aansluiten. De MIDI interface werkt probleemloos.
Een paar gegevens van de Scarlett:
Computeraansluiting: USB (tevens voeding)
Max. sample rate: 192 kHz (24 bits)
MIDI in, MIDI out
Hoofdtelefoon uitgang met volumeregelaar
Monitor uitgangen met volumeregelaar.
Dit model is bedoeld voor stereo, er zijn ook uitvoeringen voor meerdere luidsprekers.
De Luidsprekers en de Hoofdtelefoon.Wat betreft de luidsprekers heb ik gekozen voor 2 actieve Adam F7’s (woofer/tweeter) en een Adam Sub7 als sub-woofer. De F7 is een “budget” uitvoering van de A7X, dwz dat de kast van goedkoper materiaal is gemaakt (maar wel loodzwaar) en dat er voor de woofer ander conusmateriaal is gebruikt, de tweeter is gelijk. Vorig jaar werd deze set verkocht voor de symbolische introductieprijs van 777 euro, thans kost hij meer dan 1000 euro.
De aansluiting is als volgt: van de Scarlett gaan er twee XLR kabels (gebalanceerd) naar de Sub7, vanuit de Sub7 gaat er een XLR kabel naar elke F7. Deze manier van aansluiten schept de mogelijkheid om de signalen naar de F7’s in de sub-woofer te filteren en zo (desgewenst) te voorkomen dat de bassen in de F7’s terecht komen. Het volume en het frequentiebereik van de Sub7 zijn dmv een afstandbediening te regelen, verder zijn er nog allerlei instelmogelijkheden om de overgang van de subwoofer naar de F7’s (rond 85 Hz) zo vloeiend mogelijk te laten verlopen. Het frequentiespectrum is ruimschoots voldoende voor enerzijds de laagste 16” en anderzijds de grenzen van het hoorbare gebied. En vermogen levert deze set in overvloed.
Als hoofdtelefoon heb ik de AKG K-702, de weergave is uitstekend!
Plaatsing van het orgel.Het orgel staat niet in de huiskamer maar in de ‘hobbykamer’ van 2,5 x 5,2 meter = 13 m2. Deze kamer is tevens in gebruik als bibliotheek, de boeken ‘verstrooien’ hier dus ook het geluid. De organist zit met zijn rug naar een glazen schuifpui die toegang geeft tot de tuin. Deze glaswand zorgt ook voor een behoorlijke reflectie die enigszins wordt gedempt door verticale Luxaflex. Als bijzonderheid heeft de kamer aan de kant van de tuin een “vide”, een grote opening die in verbinding staat met de huiskamer op de eerste verdieping. Het voordeel hiervan is dat de lange geluidsgolven hierdoor kunnen ontsnappen. Nadeel is dat de orgelklanken in de huiskamer te horen zijn en omgekeerd de huiskamergeluiden bij de organist terecht komen.
De Akoestiek. Links van het orgel bevindt zich een glaswand naar de gang, het gordijn dat ervoor hangt is bedoeld om reflecties van het geluid te dempen. Om de gang niet te donker te maken is het gordijn alleen tijdens het spelen gesloten. Verder heb ik nog een aantal panelen van studiofoam opgehangen. De grote foto boven het orgel (zie afbeelding 1, interieur van de kathedraal van Laon, Frankrijk) is opgevuld met noppenschuim. Daardoor is de weergave van de hogere tonen, vanaf 500 Hz verbeterd en er zijn wat rare bijgeluiden verdwenen. Onder de 500 Hz. neemt de absorptie van het studiofoam snel af en daarom overweeg ik nog om zg. Bass Traps aan te brengen om de lage tonen te absorberen. Ik geef toe dat studiofoam niet echt fraai is, maar in deze hobbykamer vind ik dat niet zo’n bezwaar. Helaas zijn de materialen die wel mooi zijn schrikbarend duur.
Het is een interessante uitdaging om in deze ruimte een orgel naar tevredenheid te laten klinken. Ik vind het resultaat op dit moment heel redelijk maar natuurlijk altijd voor verbetering vatbaar, vandaar dat ik de discussie “Intoneren en Hauptwerk Voicing versus Room Correctie” op dit forum met belangstelling volg.
Je hebt geen permissies om de bijlage(n)) in dit bericht te zien.